โรคหลอดเลือดสมองอุดตัน (Ischemic Stroke) ระวัง ภัยเงียบใกล้ตัว (ตอนที่ 1)
โรคหลอดเลือดสมองมีอัตราการเสียชีวิตรองลงมาจากมะเร็งและโรคหัวใจส่งผลให้เกิดความพิการและเสียชีวิตตามมา ความชุกของโรคพบในประเทศกำลังพัฒนา สำหรับในประเทศไทยพบโรคหลอดเลือดสมองในกลุ่มอายุ 15-74ปีและมีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้นเรื่อยๆ เสียค่าใช้จ่ายในการดูแลรักษาเป็นจำนวนมากจากอาการอัมพาตอัมพฤกษ์
กลุ่มของโรคหลอดเลือดสมองทำให้เซลล์สมองขาดเลือดและออกซิเจนไปเลี้ยงเกิดจากผนังของหลอดเลือดสมองมีไขมันสะสมหนาขึ้น การไหลเวียนเลือดไปเลี้ยงสมองเกิดความบกพร่อง ผิดปกติส่งผลให้เซลล์สมองเกิดความเสียหายหรือมีเลือดออกในเนื้อสมอง อาจมีพยาธิสภาพที่หลอดเลือดเส้นเดียวหรือหลายเส้น อาจเป็นเพียงชั่วคราวหรือถาวรก็ได้ แต่ยังมีผู้ป่วยบางกลุ่ม มีอาการผิดปกติทางระบบประสาทจากสมองขาดเลือดและมีอาการกลับสู่ปกติภายใน24ชั่วโมงเรียกว่า Transient Ischemic Attack
โรคหลอดเลือดสมองแบ่งออกได้ 2 ประเภทคือ
1.โรคหลอดเลือดสมองจากการขาดเลือดหรือจากหลอดเลือดสมองอุดตัน(Ischemic stroke or Occlusion Stroke) เป็นสาเหตุที่พบบ่อยมากที่สุดร้อยละ 70-80 ของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองทั้งหมด ซึ่งสาเหตุเกิดจากภาวะหลอดเลือดแข็งตัว ตำแหน่งที่เกิดการอุดตันได้ง่ายคือ ตำแหน่งที่เป็นทางแยกของเส้นเลือด
2.โรคหลอดเลือดสมองที่เกิดจากเส้นเลือดในสมองแตก มักพบได้บ่อยในผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง
การอุดตันของหลอดเลือดสมองเกิดขึ้นได้อย่างไร?
1.Thrombosis เป็นการอุดตันของระบบไหลเวียนเลือด อาจเกิดที่เส้นเลือดใหญ่ที่คอ หรือที่ศีรษะหรือเกิดการอุดตันของเส้นเลือดเล็กในสมอง ซึ่งเกิดได้หลายสาเหตุเช่น ภาวะหลอดเลือดแข็งตัว ผนังหลอดเลือดฉีกขาด หลอดเลือดอักเสบจากการติดเชื้อ ส่งผลให้เลือดไหลผ่านได้น้อยหรือผ่านไม่ได้
2.Embolism การเกิดลิ่มเลือด หรือก้อนเลือดในบริเวณอื่นมาอุดตันที่เส้นเลือดสมอง ลิ่มเลือดมีส่วนประกอบของเกล็ดเลือด หรือส่วนประกอบอื่น ตำแหน่งที่พบลิ่มเลือดบ่อยคือหัวใจ สาเหตุเกิดจากหัวใจเต้นผิดจังหวะ หรือ การอักเสบติดเชื้อที่ลิ้นหัวใจ เศษชิ้นส่วนของแคลเซียมที่เกาะในลิ้นหัวใจ หลุดเข้าสู่กระแสเลือดไปอุดตันที่หลอดเลือดสมอง
3.ลิ่มเลือดที่เกิดจากเส้นเลือดแดงตำแหน่งอื่นหรือเส้นเลือดดำ เช่น ชิ้นส่วนจากมะเร็ง ฟองอากาศ ไขมัน เข้าไปอุดตันในเส้นเลือดสมองเกิดภาวะสมองขาดเลือดในช่วงแรกพอชิ้นส่วนอุดตันเคลื่อนที่ออกไปทำให้เกิดแรงดันเลือดสูงขึ้นทำให้เกิดเลือดออกในเนื้อสมองตามมาได้
อาการเตือนของโรคหลอดเลือดสมองมีอะไรบ้าง?
อาการมักเกิดขึ้นทันทีทันใดหรือภาวะเฉียบพลัน สมาคมโรคหัวใจและหลอดเลือดของสหรัฐอเมริกาจำแนก 5 อาการเตือนไว้ดังนี้
1.อาการชาและกล้ามเนื้ออ่อนแรงของหน้า แขนหรือขา โดยเฉพาะกับร่างกายซีกใดซีกหนึ่งทันทีทันใด
2.อาการสับสนหรือพูดลำบากหรือพูดไม่รู้เรื่องอย่างทันทีทันใด
3.อาการตามัวมองไม่ชัดข้างหนึ่งหรือสองข้างทันทีทันใด
4.อาการเดินเซ หรือเดินลำบาก สูญเสียการทรงตัว ทันทีทันใด
5.อาการปวดศีรษะอย่างรุนแรงโดยไม่ทราบสาเหตุอย่างทันทีทันใด
ปัจจัยเสี่ยงของโรคหลอดเลือดสมองมีอะไรบ้าง?
1.ความดันโลหิตสูง เป็นปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดเส้นเลือดในสมองแตกและเนื้อสมองตาย
2.การสูบบุหรี่เป็นปัจจัยสำคัญของโรคหลอดเลือดสมองเพราะมีผลต่อการเกาะกลุ่มของเกร็ดเลือด เพิ่มระดับคอเลสเตอรอลรอล สารนิโคตินในบุหรี่ทำให้หลอดเลือดแดงเกร็ง ลดความยืดหยุ่นของเส้นเลือด เพิ่มระดับไฟบริโนเจน ลดระดับไขมันดีของร่างกาย หัวใจทำงานมากขึ้น ความดันสูงขึ้น รวมถึงปริมาณคาร์บอนมอนอกไซด์ที่เพิ่มขึ้นทำให้หลอดเลือดสมองตีบง่ายขึ้น
3.โรคหัวใจ เมื่อเกิดลิ่มเลือดที่หัวใจมักเคลื่อนไปอุดตันที่เส้นเลือดสมองได้ง่ายขึ้น
4.โรคเบาหวาน มีความเสี่ยงต่อโรคหลอดเลือดสมองเป็นสองเท่า
5.ระดับคอเลสเตอรอลในเลือดสูงหรือภาวะไขมันในเลือดสูง
6.เส้นเลือดแดงที่คอตีบตันโดยไม่มีอาการ
7.ผู้ป่วยที่มีโรคหลอดเลือดแดงแข็งมีปัจจัยเสี่ยงมากกว่าคนปกติ
8.ภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ
9.มีประวัติเป็นโรคหลอดเลือดสมองมาก่อน
10.ความอ้วนหรือภาวะน้ำหนักเกิน
11.ภาวะความเครียด
12.ขาดการออกกำลังกาย การออกกำลังกายช่วยลดภาวะอ้วนและความเครียด เพิ่มระดับไขมันดีและลดระดับไขมันเลวในร่างกาย
13.เครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์เป็นส่วนผสม การดื่มสุรามากกว่า5แก้วต่อวันเพิ่มปัจจัยเสี่ยงการเกิดโรคหลอดเลือดสมองเนื่องจากความดันสูง เกร็ดเลือดเกาะกลุ่มทำให้เลือดแข็งตัวเร็วขึ้น
14.อายุ อายุมากขึ้นเมื่อเกิน 55 ปีจะมีปัจจัยเสี่ยงเป็นสองเท่า
15.เพศ พบว่าโรคหลอดเลือดสมองพบในเพศชายมากกว่าเพศหญิง
16.เชื้อชาติเผ่าพันธุ์พบว่ากลุ่มคนผิวดำมีปัจจัยเสี่ยงสูงกว่ากลุ่มคนผิวขาว
17.ประวัติในครอบครัวสายตรงเช่นครอบครัวที่พ่อแม่ป่วยเป็นโรคหลอดเลือดสมองทำให้ลูกมีปัจจัยเสี่ยงสูงกว่า
ติดตามอ่านบทความต่อในตอนที่2. คะ
โรคหลอดเลือดสมองอุดตัน ตอนที่ 2